Maria ( Maryna )Buchwald 

 

data urodzenia: 22.07.1910 Mława

data śmierci : 19.03.2003 Konstancin 

 

aktorka,reżyserka,pedagog;

 

Właściwie Maria Kryszkiewicz  1v. Buchwald 2v. Rażniewska.

 

Żona aktora Jana Buchwlda .

 

 

W l. 1934-37 występowała w T. Szkolnym Reduty w Warszawie, m.in. jako: Rzepicha ("Podanie o Piaście" Jeżewskiej) i Barbara Radziwiłłówna ("Żaki krakowskie" Jeżewskiej). Od września 1936 współpracowała z nowo powstałym Studiem Radiowym Instytutu Reduty i Wydz. Literackim PR. Pierwszym słuchowiskiem było "Wesele" Wyspiańskiego w reż. J. Osterwy (zagrała Rachelę) transmitowane w 3 odcinkach od 31 X do 2 XI 36. W Instytucie Reduty występowała później w roli Doroty Smugoniowej ("Uciekła mi przepióreczka" Żeromskiego), a latem 1938 uczestniczyła w objeździe po kraju z tym przedstawieniem. W l. 1938-39 brała udział w pracach i opiekowała się słuchaczami "Okopu" Reduty. W czasie okupacji niem. była kelnerką w kawiarni "U Aktorek", od 1941 uczęszczała do konspiracyjnego Studia I. Galla, należała do tajnej grupy teatr., przygotowującej, pod kier. S. Daczyńskiego, prem. "Męża i żony" Fredry, walczyła w AK. Po powstaniu warsz., jesienią 1944, znalazła się w obozie jenieckim Lamsdorf, nast. Molsdorf w Niemczech, gdzie brała udział w pracach t. obozowego, założonego przez O. Żeromską (Maryna we fragm. "Wesela", Smugoniowa we fragm. "Uciekła mi przepióreczka"). Po wyzwoleniu obozu, należała w 1945 do zorganizowanego przez L. Schillera T. Ludowego im. Bogusławskiego, z którym występowała w Lingen i wielu miastach niem. jako Druhna ("Gody weselne" Schillera). Po wyjeździe Schillera do Polski, pozostała na emigracji. W l. 1946-48 była aktorką T. Dramatycznego 2 Korpusu, z którym występowała we Włoszech, potem Wielkiej Brytanii, m.in. jako: Dosia ("Skalmierzanki" Kamińskiego), Marysia ("Wesele"), Klara ("Śluby panieńskie" Fredry), Orgonowa ("Damy i huzary" Fredry). Po rozwiązaniu tego t., nadal, przez blisko pięćdziesiąt lat, uczestniczyła bardzo aktywnie w życiu artyst. pol. emigracji w Londynie. Grała m.in. w T. Rozmaitości pod kier. W. Radulskiego (1949), objazdowym T. Sztafeta W. Mireckiego (1949-50), T. Aktora W. Wojteckiego (w 1951 powtórzyła rolę Smugoniowej), T. Sztuk Czytanych (sez. 1950/51). Najdłużej związana była z T. Polskim ZASP. Zagrała tam wiele świetnych ról, takich jak: Podstolina ("Zemsta" Fredry), Matka ("Obrona genów" Cwojdzińskiego), Luiza ("Kubek Ulissesa" Lisiewicza), Eleonora ("Tango" Mrożka), Lucysia ("Rodzina" Słonimskiego), Marta ("Głupi Jakub" Rittnera), Laura ("Dwa teatry" Szaniawskiego), Pani Pernelle ("Świętoszek" Molire'a), Jowialska ("Pan Jowialski" Fredry), Magda ("Oberlangen" Kiersnowskiego), Maria Rembertowa ("Powrót mamy" Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej), Dulska ("Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej), Elza ("Zabawa w koty" Örkény'ego). Sporadycznie reżyserowała na tej scenie: w 1974 "Słoneczniki" Lisiewicz (rola Anny), w 1976 wspólnie z L. Kielanowskim "Uciekła mi przepióreczka", w 1977 współpracowała z nim przy realizacji "Polki prosto z kraju" Balińskiego (rola Walerii Marsoniowej), w 1978 samodzielnie "W małym domku" Rittnera, asystowała też Kielanowskiemu przy prem. "Pod sklepem jubilera" Wojtyły, w 1981 wystawiła "Gwałtu, co się dzieje" Fredry, a w 1982 "Maraton. Wiedeń tańczy" Wozacza. W 1983 wzięła udział w wieczorze okolicznościowym z okazji 40-lecia ZASP-u za Granicą. W późniejszych latach współpracowała z T. Nowym POSK-u, gdzie m.in. w 1984 zagrała Makrynę ("Śnieg" Przybyszewskiego), w 1985 Urszulę Stechło ("W małym dworku" Witkiewicza), a w 1989 Ruczkowską ("Żołnierz królowej Madagaskaru" Tuwima wg Dobrzańskiego). W T. Polskim ZASP-u pojawiła się znów 18 III 90, w programie "Póki my żyjemy", na Fundusz Tadeusza Mazowieckiego, a 4 XI t. r. wystąpiła w prem. "Niech no tylko zakwitną jabłonie" Osieckiej jako Ciotka Marcinowa, Sprzedawczyni i Inteligentka. W 1994 na scenie polsko-angielskiej pn. T. Małych Form występowała w roli Florentyny ("Miłosierdzie płatne z góry" Żebrowskiego i Zanussiego). Zajmowała się też działalnością pedag., np. w l. 1965-67 wykładała w III Studium Teatr., pod kier. S. Szpiganowicza, a od 1971 w Laboratorium Teatr., pod kier. B. Reńskiej, którego kier. objęła w 1975, po śmierci Reńskiej. Była członkiem ZASP-u za Granicą (od 1978 zasłużonym), w 1947 działała w jego Komisji Rewizyjnej, w l. 1978-82 w Zarządzie, od 1985 w Radzie Artystycznej. W zbiorze pt. "O Leopoldzie Kielanowskim. Wspomnienia-szkice teatralne-dokumenty" w oprac. K. Fejchert-Akhtar (Londyn 1994) zamieściła "List do Nieobecnego". 
Bibl.: Almanach sceny polskiej 2002/03, Warszawa 2008