Jerzy Kapliński

data urodzenia: 9.11.1909 Warszawa

data śmierci: 17.09.2003 Wołomin k.Warszawy

tancerz,baletmistrz,choreograf,pedagog, reżyser,mim,malarz;

Od 1918 występował w ze- spole pierwszego Domu Dziecka w Moskwie, w l. 1923-31 wędrował przez Czechosłowację, występując m.in. w lokalach i na estradach w Pradze, w kurorcie Podebrady. Następnie, w l. 1931-34 kształcił się we Francji: w École de Dance Georgine Opalvense w Strasburgu, a w l. 1935-36 w Paryżu, m.in. u Olgi Preobrażeńskiej. W l. 1936-37 tańczył w T. Komedii Muzycznej „Lutnia” w Wilnie oraz w Balecie Polskim Parnella, np. Torreadora (Hiszpańska miłość), Markiza (Casanova Wiehlera), Marynarza (W każdym porcie dziewczyna Wiehlera). Później, do wojny, był solistą baletu T. Wielkiego w Poznaniu, gdzie z powodzeniem występował w partiach: Wodza Harnasiów (Harnasie Szymanowskiego, pol. prem. 1938), Iwana Carewicza (Ognisty ptak Strawińskiego), Pierrota (Wieszczka lalek Bayera). W cza sie okupacji niem. tańczył w warsz. t. jawnych: Miasta Warszawy, Variete „Kometa”, „Niebieski Motyl na Pradze”, „Stara Mewa”, „Złoty Ul” i na koncertach (1940-44) oraz w duecie z B. Bittnerówną w Krakowskim T. Powszechnym (Koncert baletowy, 1944). Po powstaniu został, m.in. z Bittnerówną, wywieziony do obozu w Gablonz. Po oswobodzeniu, występował z nią na estradach Czechosłowacji, a także podczas Wszechsłowiańskiego Festiwalu Tańca w Pradze, w niezwykle pięknych miniaturach tanecznych, uznanych (wraz z póź- niejszymi układami dla duetu Bittnerówna – Gruca, np. Człowiek, którego kocham z muz. Gershwina) za jego mistrzowskie osiągnięcia choreografi czne. W l. 1945-49 był solistą i kier. baletu T. Wielkiego w Poznaniu. Gościnnie nadal dawał występy z Bittnerówną, np. przyjmowane owacyjnie na scenie T. im. Słowackiego w Krakowie (maj 1946). Na scenie pozn. przygotował pierwszy po wojnie wieczór baletowy, tańczył we własnej reż. i choreogr. m.in.: Fryzjera (Bagatela Straussa), Cagliostra (Cagliostro w Warszawie Maklakiewicza), ponownie Wodza Harnasiów, Rybaka (Szeherezada Rimskiego-Korsakowa, także scen.), Wodza (Kniaź Igor Musorgskiego), Wodza (Tańce połowieckie Borodina, też scen.). Był autorem choreogr. wielu przedstawień na tej scenie, m.in.: Zemsty nietoperza Straussa, Hrabiny i Halki Moniuszki, Aidy Verdiego, Winobrania Nedbala, Sprzedanej narzeczonej Smetany, Nocy na Łysej Górze Musorgskiego, Serenady Mozarta (też scen.), Eugeniusza Oniegina Czajkowskiego, Carmen Bizeta, Swantewita Perkowskiego. W tym okresie współpracował również z pozn. T. Nowym i T. Komedii Muzycznej, gdzie przygotował choreogr., bądź układ tańców i ewolucji do spektakli: Moja siostra i ja Benatzky’ego, Wesele Figara Beaumarchais, Artyści Wattersa i Hopkinsa, Podwójna buchalteria Mellerowej, Królowa przedmieścia Krumłowskiego, Wesele Fonsia Ruszkowskiego, prowadził też w Poznaniu własną Szkołę Tańca Artystycznego, a po- nadto w l. 1948-50 uczył tańca w krak. PWSA. W l. 1949-52 był solistą i kier. baletu Opery Śląskiej w Bytomiu: zatańczył Coppeliusa (Coppelia Délibesa, we własnej reż. i choreogr.), wznowił Cagliostra, tym razem z własną scen., ponadto opracował na tej scenie m.in. choreogr. Rapsodu Perkowskiego, Opowieści Hoffmanna Offenbacha, Damy pikowej i Eugeniusza Onie- gina Czajkowskiego, Casanovy Różyc kiego, Rusałki Dargomyżskiego, Złotej Kaczki Maklakiewicza. Poza choreogr., projektował też scen. Zielonego koguta Nedbala i Bagateli. W miejscowym Lic. Choreografi cznym uczył tańca charakterystycznego, a w l. 1952-54 kontynuował pracę pedag. w szkole krakowskiej. Później przeniósł się do Warszawy i został choreografem i kier. grupy tanecznej założonego w styczniu 1954 ZPiT „Warszawa” pod kier. T. Sygietyńskiego (do 1956; opracował choreogr. widowiska Karuzela tańców i piosenek). Jako choreograf współpracował też z ZPiT „Mazowsze” (Polka sieradzka Sygietyńskiego), z Centralnym Zespołem Artyst. WP (Witaj, żołnierzu Dobrzańskiego, Mazurek z kurantem Konowalskiego), w l. 1954-58 oraz 1967-68 był choreografem Operetki Warszawskiej (Cnotliwa Zuzanna Gilberta, 1956; Piękna Helena Offenbacha i Księżniczka czardasza Kálmána, 1957; Fajerwerk Burkarda i Zemsta nietoperza Straussa, 1958; Coppelia, 1967; Bagatela, 1967; Gdzie diabeł nie może Smoczyńskiego i Aniuta, 1968). Współpracował też z innymi scenami warsz.: T. Objazdowym „Gnom” (Kopciuszek Jeżewskiej, 1954), T. Nowym Komedii Muzycznej (Domek trzech dziewcząt Schuberta, 1953), T. Domu Wojska Polskiego (Romeo i Julia Shakespeare’a, 1956), T. Mło- dej Warszawy (Don Cezar de Bazan Dum - asnoir i Dennery, 1956), T. Powszechnym (Suchy kraj Hołuja, 1956, Bartłomiejowy jarmark Jonsona, 1958; Kaukaskie ktredowe koło Brechta, 1960), T. Komedia (Daj buzi, Kate Spewacków, 1957; Piękna Helena Offenbacha, 1970), Operą Objazdową (Halka Moniuszki, 1959), T. Ziemi Mazowieckiej (Sikorki, czyli Mazowieckie dziewczęta wg Skalmierzanek Kamińskiego, 1962), T. Pol- skim (Rumcajs Čtvrtka, 1974), ponadto w Krakowie: z T. Młodego Widza (Awantura w Chioggi Goldoniego, 1953; Zaklęty jawor Kann, 1957), T. im. Słowackiego (Polacy nie gęsi Morstina, 1953; Kaukaskie kredowe koło, 1954), Starym T. (Huzarzy Bréala, 1956), Miejskim T. Muzycznym Opera i Operetka (Romeo i Julia Czajkowskiego, 1963), a także z T. Muzycznym w Gdyni (Dobranoc Bettino Kramera, Ja tu rządzę Wiehlera, Fajerwerk Burkharda, 1964), Operetką w Lublinie (Bal w operze Heubergera, 1967, Nitouche Hervégo, także scen. z T. Targońską, 1975), T. Muzycznym w Szczecinie (Księżniczka czardasza Kálmána, 1959, Student żebrak Millöckera, 1968), T. Muzycznym w Łodzi (Wielka aleja Tomaszewskiego, praprem. 1973), T. Dramatycznym w Wałbrzychu (Księżniczka na opak wywrócona Calderona, układy pantomimiczne, 1974), T. im. Ho- rzycy w Toruniu (O nas zakochanych Hundziaka i Rosińskiego, 1974), T. Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach (Romans z wodewilu Krzemińskiego, 1976), T. im. Że- romskiego w Kielcach (Pan Drops i jego trupa Brzechwy, 1985). W l. 1960-65 był reży- serem i solistą estradowego T. Małych Form „Arabeska” (występował jako mim), choreo- grafem programów kabaretu „Wagabunda”, np. Śmiejmy się z nas (1967), krak. WPIE, np. O, tak w Polskę iść (1969) i Centralnego Zespołu Artyst. Wojska Pol. (1970-73). Od 1973 dawał solowe występy pantomi- miczne. Wspólnie z Barbarą Fijewską przygotował

choreogr. filmu Żołnierz królowej Madagaskaru (1958), a samodzielnie serialu Strachy (1979). W l. siedemdziesiątych jego drugą, po balecie, pasją twórczą stało się malarstwo czerpiące inspirację i nastrój z tańca, utrwalające scenki baletowe, ciało w ruchu. Pierwsza wystawa jego prac, zatytułowana Impresje baletowe, odbyła się w maju 1984 w Domu Sztuki na warsz. Ursynowie, ko- lejna, pt. Pasje twórcze-taniec w malarstwie i karykaturze, w 1988 towarzyszyła III Warsz. Dniom Baletu, w sali wystawowej EMPiK-u przy Nowym Świecie.