Aleksander Michałowski
data urodzenia : 23.03.1891 Warszawa
data śmierci : 4.06.1976 Warszawa
Właściwie Michałowski Aleksander Jan
śpiewak,aktor,pedagog;
Był synem Franciszka M., szewca, i Karoliny z Sierpińskich, mężem Heleny z Zodewskich. Po ukończeniu
gimn. uczęszczał do szkoły rysunków prowadzonej przez P. Welońskiego. Głos kształcił w konserwatorium warsz. u J. Łysakowskiego, a potem (1911-12) u T. Leliwy. Debiutował 16 XI 1913 w warsz. T.
Wielkim partią Faraona ("Aida") i na sez. 1913/14 został zaangażowany. W sez. 1914/15 występował w T. Małym w Warszawie, a w lecie 1915 w zespole pod kier. B. Bolesławskiego w Wilnie. Podczas I
wojny świat. służył w wojsku ros., w 1918-19 w oddziałach pol. pod dowództwem gen. L. Żeligowskiego. W 1919 powrócił do Warszawy; do 1934 należał do zespołu solistów opery warsz., gdzie po
zmarłym w 1921 A. Ostrowskim przejął główne partie basowe. W 1923-27 wyjeżdżał do Mediolanu doskonalić umiejętności wokalne u G. Tessariego. Występował też gościnnie na scenach operowych Katowic
(1920, sez. 1927/28) i Poznania (sez. 1932/33) oraz często na estradach koncertowych. Do 1939 śpiewał gościnnie w T. Wielkim w Warszawie, brał udział w koncertach filharmonicznych i w
objazdowych koncertach ORMUZ-u (Organizacja Ruchu Muz.). W 1936 grał rolę Muftiego ("Mieszczanin szlachcicem") w warsz. T. Narodowym. Podczas okupacji prowadził w Warszawie sklep tytoniowy, brał
udział w konspiracyjnych koncertach poetycko-muzycznych. Po wojnie należał w Warszawie do zespołów t. dram.: Miejskich T. Dramatycznych (1945-48), T. Polskiego (sez. 1948/49), Nowego (1949-54),
T. Nowej (nast. Młodej) Warszawy (1954-57) i ponownie T. Polskiego (1957-61), gdzie grał do 1963, będąc już na emeryturze. Brał udział w audycjach PR. Od 1949 uczył w warsz. PWST impostacji
głosu; mimo przejścia na emeryturę w 1961 współpracował z uczelnią do ostatnich tygodni życia. Był członkiem zasłużonym SPATiF-ZASP.
"Krępy, nawet jakby z punktu widzenia klasycznych wymagań sceny za niski, był sugestywny na scenie nie tylko
dzięki bardzo dobremu brzmieniu jego basowego głosu, ale i dzięki aktorstwu. Cieszył nie tylko słuch, ale i oko". "Dykcję miał doskonałą, wyróżniającą go wśród śpiewaków" - wspominał T. Byrski.
"Uroczy gawędziarz, niegdyś świetny kompan, zakochany w czystym, dobrym aktorstwie" pisał Jan Kreczmar. Śpiewał w ok. sześćdziesięciu operach. Chwalony za role komiczne, takie jak: Leporello
("Don Juan"), Skołuba ("Straszny dwór"), Figaro ("Wesele Figara") i za partie wagnerowskie: Gumemanz ("Parsifal"), Hagen ("Zmierzch bogów"), przekonywająco przedstawiał też postacie z oper pol.:
Chorążego ("Hrabina"), Zbigniewa ("Straszny dwór"), Halbana ("Konrad Wallenrod"). Z powodzeniem sięgał po role F. Szaliapina, np. Mefista ("Faust"), Cara Dodona ("Złoty kogucik"), Salieriego
("Mozart i Salieri"), wielki sukces odniósł w 1926 w partii tyt. w "Borysie Godunowie". Po wojnie grał tylko w repertuarze dram. role i epizody charakterystyczne, takie, jak: Major ("Damy i
huzary"), Leonato ("Wiele hałasu o nic"), Pan Rabourdin ("Spadkobiercy pana Rabourdin"), Wikariusz generalny ("Port Royal"), Bojar ("Borys Godunow").
Bibl.: Almanach 1975/76; Kański: Mistrzowie; Krasiński: Warsz. sceny; Kreczmar: Drugi notatnik;
Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Mała encyklopedia muzyki, Warszawa 1968; Świtała; Kur. Warsz. 1913 nr 317, 1919 nr 204, 233, 257, 1920 nr 89, 1921 nr 261, 1925 nr 95, 1926 nr 72, 344, 1936 nr
68; Ruch Muz. 1976 nr 15 (il.); Więź 1977 nr 1 (T. Byrski); Życie Warsz. 1976 nr 135-137, 140; Afisze, programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta, ZASP; Akta, PWST Warszawa; Prosnak: T. Wielki;
Rymkiewicz: T. Powszechny; Straus: Repertuar 1914-15.
Ikon.: J. Wodyński: Portret, olej, ok. 1938, informacja katalog: Józef Mehoffer i jego uczniowie, Tow.
Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kraków 1938 nr 196; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa, ZASP.
Nagrania: Aria, role - Arch. Dok. Mech.; Arie - Pol. Nagrania, MTWarszawa; Role - Red. Dok. Inf.
PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994