Janina Pollakówna

data urodzenia:17.02.1914 Wrszawa

data śmierci: 28.12.2001 Warszawa

aktorka, tłumaczka, autorka sztuk, łączniczka KON

Właściwie Janina Polak 1v. Borkowska,2v.Wagner,3v.Turbaczewska

Pseud. Ewa, Mała Ewa, nazwiska konspiracyjne Edyta Nalaskiewska, Maksymilia Ryjak.

Córka Stanisława Polaka i Reginy z domu Waghalter.

W 1935 ukończyła wydz. sztuki aktorskiej warsz. PIST-u i w l. 1935-37 była zaangazowana w T. na Pohulance w Wilnie, gdzie zagrała kilkanascie ról, m.in.: Bebe (Szesnastolatka Stuartów), Franusie˛ (Wesele Figara Beaumarchais), Grete (Trafika pani generałowej Bus-Feketego). Ponadto w sez. 1936/37 (wrzesien´-grudzien, kwiecien-czerwiec) wystepowała z wielkim powodzeniem goscinnie jako Anusia (Szkoła zon Molière’a) na scenie T. Ateneum w Warszawie. W sez. 1937/38 grała w warsz. T. Kameralnym, m.in. główna role w Niewiniatkach Hellman, a w sez. 1938/39 w T. Miejskich w Łodzi.

Podczas okupacji niem. organizowała w Warszawie konspiracyjne przedstawienia np. w 1940 w szkole J. Popielewskiej i J. Roszkowskiej wystawiła fragm. Balladyny Słowackiego, a z grupa harcerek Szarych Szergów w grudniu 1942 kukiełkowa Szopke, która powtarzana była w 1943 takze pod Warszawa. W widowisku lalkowym T. Hollendra przedstawiała ko-ta Albina, walczacego z Buldogiem. Pózniej przygotowała jeszcze z dziecmi Szewczyka Dratewke Kownackiej. Była łączniczk˛ AK, działała w organizacji „Wolnosc”, a po wybu-chu powstania, w gmachach opanowanych przez powstanców wystepowała w brygadzie teatr. kierowanej przez L. Schillera, recytujac poezje. Swoje dowiadczenia wojenne opisała w ksiazce Czy to tylko zbieg okolicznosci?. W 1945 znalazła sie w Lublinie, gdzie była spikerka PR, nast. przeniosła sie do Warszawy i w sez. 1945/46 oraz w l. 1947-49 wystepowała w Miejskich T. Dramatycznych, m.in. jako: Petra (Wróg ludu Ibsena), Lilka (Pomocnica domowa Rosnowskiej), Raina (Zołnierz i bohater Shawa), Med (Zeglarz Szaniawskiego), Peggi (Pociag widmo Ridleya). W sez. 1946/47 zagrała goscinnie role˛ Kazia (Zołnierz królowej Madagaskaru Tuwima wg Dobrzanskiego) na scenie T. Muzycznego Domu Wojska Polskiego oraz Terese (Powrót posła Niemcewicza) i Wiwię (Profesja pani Warren Shawa) w T. Wojska Polskiego w Łodzi. Po usamodzielnieniu warsz. T. Powszechnego w 1949, pozostała w jego zespole do konca 1968 i grała takie role, jak: Misia (Głupi Jakub Rittnera), Wiera (Przyjaciele Uspienskiego), Flora (Pan Geldhab Fredry), Hela (Szczescie Frania Perzynskiego), Berta (Swierszcz za kominem wg Dickensa), Konstancja (Niezwykła historia Goldoniego), Tralalinska (Podróz po Warszawie Schobera), Joanna (Bartłomiejowy jarmark Jonsona), Panna Price (Pod mlecznym lasem Thomasa), Krytylla (Gromiwoja Arystofanesa), Dozorczyni (Zmartwychwstanie wg Tołstoja), Greta Ren (Skandal w Hellbergu Broszkiewicza). Ponadto, w 1957 w warsz. T. L. „Guliwer” rezyserowała, wspólnie z             S. Baczynskim, spektakle: Cztery mile za piec Kownackiej oraz O dwóch takich, co ukradli ksiezyc wg Makuszynskiego. Od 1 I 69 do konca sez. 1971/72 była w zespole połaczonych T. Powszechnego i Narodowego, zagrała epizod Nie Boskiej komedii Krasinskiego. Pasjonowała ja praca z młodzieza, z t. robotniczymi, studenckimi, m.in. rezyserowała programy i pisała teksty satyryczne dla kabaretu „Wielokrazek”, działajacego w l. 1959-60 przy SGPiS-ie. W 1966 zaproszona do Wilna, z miejscowym Pol. Zespołem Dramatycznym przygotowała prem. Szczescia Frania Perzynskiego. W l. 1972-75 przebywała w Chicago, gdzie nawiazała współprace z t. polonijnymi, np. z Teatrem Ref-Rena (F. Konarskiego). Po powrocie do kraju, kontynuowała prace˛ rezyserska z zespołami amat., pisała wspomnienia, wiersze, fraszki, teksty piosenek, adaptowała i tłumaczyła sztuki teatr. z francuskiego.

Źródło: Almanach sceny polskiej 2001/2002