Janina Szyllinżanka
data urodzenia : 19.05.1892 Warszawa
data śmierci : 8.07.1974 Warszawa
aktorka;
właśc. Joanna Schilling, zamężna Popławska
Była córką Jakuba i Katarzyny Schillingów, siostrą aktorki Ireny Schilling, żoną Augusta Gustawa Popławskiego. W styczniu 1908 wstąpiła do Szkoły Aplikacyjnej przy WTR. Po jej ukończeniu od 23 X 1909 występowała w warsz. T. Małym, w lecie 1911 w T. Artystycznym; potem znów w T. Małym do lipca 1912; nast. w T. Rozmaitości. W tym zespole pozostała do 1921 występując też czasem na scenie T. Letniego, a w lecie 1914 gościnnie w T. Zjednoczonych. Wyjeżdżała na gościnne występy m.in. do Wilna (1914) i Łodzi (sez. 1919/20). W maju 1921 poślubiła bogatego ziemianina i opuściła scenę na zawsze. Obdarzona była świetnymi warunkami zewnętrznymi, które tak scharakteryzował P. Owerłło: "Twarz ładna, oczy śliczne, ciemne, pełne blasku, figura zgrabna, słusznego wzrostu, smukła, głos piękny, donośny, metaliczny, nadający się do wyrażania wszystkich odcieni". Do sukcesów jej przyczyniła się ogromna pracowitość i znakomita pamięć. Krytyka zwróciła na nią uwagę już po pierwszych występach w przedstawieniach Szkoły Aplikacyjnej, m.in. w rolach Ismeny ("Antygona") i Anieli ("Sarmatyzm"), zarzucano jej jednak pewną sztywność. Pierwszy wielki sukces odniosła w 1911 grając w T. Małym i rolę Anieli ("Śluby panieńskie"), w której wg J. Lorentowicza "miała słodycz i prostotę i doskonałe odczucie poezji całej figury". Występowała w dość rozległym repertuarze, od ról czysto komediowych jak np. Mela ("Moralność pani Dulskiej") aż do tragicznych jak Amelia ("Mazepa"), Desdemona ("Otello"). Lorentowicz sądził jednak, że "głos jej nie nadaje się do akcentów tragicznych". Celowała natomiast w rolach lirycznych amantek. A. Grzymała-Siedlecki pisał: "jej oczy, śliczne duże oczy z maksymalną wrażliwością komunikowały wszystko, co się w sercu dzieje. Wszystko kobiece. Więc przede wszystkim miłość, a następnie czy to dziewczyńską zuchowatość, czy tkliwość, czy cierpienie. Nieporównanie uroczo umiały te oczy wypowiedzieć bezbronność niewieścią". Kreowane przez nią postacie otaczała często aura subtelnej poezji i melancholii. Do najważniejszych jej ról oprócz wymienionych należały: Mirryna ("Lizystrata"), Hrabina Dassetow ("Jastrząb"), Joanna ("Noc listopadowa"), Rachel ("Judasz z Kariothu"), Lizbeta ("Królewski jedynak"), Barbara Radziwiłłówna ("Złote więzy"), Sonia ("Carewicz"), Sylwetta ("Romantyczni"), Klara ("Zemsta"). Wystąpiła też w kilku filmach jak "Krysta", "Carewicz". Porównywana niekiedy z M. Wisnowską cieszyła się ogromną popularnością u publiczności, zazwyczaj była też chwalona przez krytyków, niekiedy tylko zarzucano, że role jej nie były cały czas utrzymane w odpowiednim tonie (J. Lorentowicz), a J. Lechoń pisząc o niej jako o "najśliczniej szczerej, najbujniej lirycznej, najpoetyczniejszej i najpiękniejszej wielkiej artystce" ubolewał, że nikt nie próbował "zacierać i łagodzić ostrych podźwięków jej głosu" ani "ruchów, które czasami zbyt są, doprawdy, nieopanowane i twarde". Zeszła ze sceny w pełni powodzenia, ale wkrótce została zapomniana i po śmierci męża żyła w osamotnieniu. Po II wojnie świat. należała do ZASP-u.
Bibl.: Czempiński: Teatry w Warszawie s. 214-215 (il.); Domański: Repertuar 1911-15; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski (il.); Lechoń: Świat teatru; M. Limanowski: Duchowość i maestria, Warszawa 1992; Lorentowicz: Dwadzieścia lat t. 1-4 (cytaty z t. 1 i 4); Owerłło; Sikorski: Szkoła Aplikacyjna s. 11, 18, 21, 31, 36, 48, 72; Taborski: T. pryw. ; Ilustr. Prz. Teatr. 1921 nr 19; Kulisy 1957 nr 7 (Kajo [K. Biernacki]; il.); Stolica 1973 nr 50 (K. Biernacki; il.); Świat 1914 nr 24 (wywiad z Sz., il.); Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: S.J. Kozłowski: Portret, akw., 1915 - MTWarszawa; S. Norblin: Portret, 1916, repr. Tyg. Ilustr. 1916 nr 13 oraz Portret, repr. Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 10; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994